Dood van de vrijwilliger? Lang leve de vrijwillige bijdrage!

Na 10 jaar focus op het thema vrijwilligheid brengt Vrijwilligerswerkwerkt een visie op de komende 10 jaar. Een visie gebaseerd op 1001 begeleidingstrajecten in de meest diverse sectoren van het vrijwilligerswerk.
Koen Vermeulen van Vrijwilligerswerkwerkt kruipt in 2023 geregeld in zijn pen om een nieuw discours op vlak van vrijwilligheid in te luiden. 

DE SAMENLEVING STAAT BOL VAN DE VRIJWILLIGHEID

Recente bevragingen én de voorbije jaren tonen aan dat burgers zich meer dan ooit engageren. Bevraging vanuit het Steunpunt Vrijwilligerswerk toont dat 20 % van de burgers die zich in Coronatijd vrijwillig hebben geëngageerd voordien nog nooit een engagement hadden opgenomen. Maar liefst 95% van hen zegt dit opnieuw te willen doen.

Vrijwilligerswerkwerkt werkte in het najaar van 2022 mee aan een bevraging waarbij 39% van de burgers die zich sociaal engageren maar nog niet aan vrijwilligerswerk doen, aangeven dit ooit wel te willen doen. De vraag is dus niet of mensen nog aan vrijwilligerswerk willen doen. De vraag is wél in welk soort organisaties mensen zich willen engageren in de toekomst.

De voorbije 10 jaar werd gekenmerkt door de zoektocht naar ‘de nieuwe vrijwilliger’. Deze aanpassingsstrategie zal niet meer voldoende zijn. De komende 10 jaar moeten we een disruptief discours voeren, we moeten bouwen aan ‘de nieuwe organisatie’. Of zoals Laloux het zegt: ‘Reinventing Organizations’.

Afgelopen week gaf ik een lezing op een Algemene Vergadering van een sportfederatie. Een man kwam naar mij toe en vertelde het volgende:
“… Enkele maanden terug was ik aanwezig op de Algemene Ledenvergadering van mijn vereniging. We hadden inspanningen geleverd om nieuwe mensen uit te nodigen, die er ook waren. Ze volgden onze klassieke gang van zaken, zoals we het op een AV altijd aanpakken. Blij dat het achter de rug was werd iedereen bedankt om er te zijn, zeker ook de mensen die er voor het eerst bij waren. Een – misschien niet toevallig Nederlandse – dame stond hierop recht en sprak de ganse groep toe: “Wie wordt hier nu gelukkig van deze vergadering? Wie vond dit leuk?” Waarop iedereen stil naar beneden keek. “Wie kan zich inbeelden hoe enthousiast ik mij nu voel? En hoe wij ons allemaal voelen? Maar waarom blijven we dit dan doen, waarom blijven we dit zo aanpakken? Hier wordt toch niemand gelukkig van?” …”

WAAROVER HET GAAT

De structuur en de cultuur waarbinnen burgers zich willen engageren begint zich steeds duidelijker af te tekenen. Deze staan veelal haaks op de structuur en de cultuur die we kennen en nog meedragen uit de jaren ‘80, ‘90 en 2000. Bestuursleden als allesdoeners, gesloten vaste kernen die alles bepalen, vast engagement, gesloten adviesraden, afvaardigingsstructuren,  thema’s en inhouden bepaald door koepels, het moeten verhalen worden uit het verleden.


Wanneer we als vrijwilligersorganisatie nog een verhaal willen schrijven in 2030 moeten we disruptief durven denken. Terwijl we de afgelopen 10 jaar onze bestaande gewoontes en structuren licht verbouwden, moeten we nu totaal andere gewoontes, structuren en culturen ontwikkelen. Niet enkel op vlak van vrijwilligers, maar ook op vlak van vrijwilligersondersteuning.

Net zoals de voorbije 50 jaar verenigen mensen zich rond ideeën, thema’s en overtuigingen. Niks nieuws onder de zon, ware het niet dat de aanbrenger van deze overtuigingen niet meer het centrale orgaan van de koepel, de club of de vereniging is, maar wel de individuele burger zelf.


Mensen willen met hun eigen overtuiging aan de slag. Ze willen zich hierrond verenigen, maar dan impactgedreven. De manier waarop ze dit alles vormgeven en wat de concrete acties zijn, de duur waarmee ze zich toegewijd geven, … dat bepalen ze liefst zelf, zolang het zinvol en impactvol is. En net dit alles verenigt anders.

WAT WE ANDERS MOETEN DOEN

Vrijwilligersorganisaties worden open communities van mensen die elk op maat van hun zingeving, waarden, eigenheid en tijd een bijdrage kunnen leveren. De autonomie voelen om zelf te bepalen wat men wil geven, steeds in balans met wie ze willen zijn buiten de community. Een hardwerkende collega, een frisse en aanwezige vader, een leuke en beschikbare vriendin, een reiziger, …. Communities waar mensen kunnen bijdragen wat zij willen en waar de organisatie de regie van hun vrijetijdsleven niet overneemt, daar komen vrijwilligers graag binnen.

Om ergens te komen, moet je eerst besluiten niet te blijven waar je nu bent.
-OMDENKEN-

Hoe zien die open communities er anders uit? Zij werven anders:

  • Ze werven op inhoud, op wat mensen zelf beweegt.
  • Ze werven open, met steeds ruimte voor in- en uitstap in een specifiek engagement.
  • Ze connecteren met mensen die binnenkomen, wie ze zijn, wat ze belangrijk vinden en hoe ze naar zaken kijken.
  • Ze praten minder en luisteren meer.
  • Ze triggeren goesting vanuit verbinding, verbinding met een open community aan mensen.
  • Uw collega vrijwilligers worden uw samenwerkende compagnons de route, ze hoeven uw vaste vriendengroep niet te zijn.
  • Ze bepalen minder en verbinden meer.
  • Ze zijn meer people-oriented dan task-oriented.

Vrijwilligerscommunities anno 2030 worden plaatsen waar ‘goesting’ en ‘willen’ de kernwaarden zijn, dit in schril contrast met het ‘moeten’ en het ‘geleefd worden’ binnen verenigingen.

Lokale raden worden open thematische cellen waar mensen gericht en doordacht worden samengebracht, waarbinnen ze kunnen meeschrijven aan één of meerdere verhalen. Op maat van wat zij willen, steeds vrij om al dan niet aan te sluiten, getriggerd door het thema dat voorligt.

Vergrijzende (waar op zich niks mis mee is) en krimpende, vaste en gesloten besturen worden open structuren waarin splinterexpertise wordt opgezocht om mensen thematisch en ad hoc bijeen te brengen. Afgebakend in tijd en engagement, vertrekkend vanuit de kennis/goesting/talent die hij of zij wil binnenbrengen. 

Koepels, federaties, besturen van verenigingen worden aangestuurd door cellen van splinterexperten die enkel bijdragen op het thema waarop ze de will en de skill hebben om bij te dragen.

KORT SAMENGEVAT

Vrijwilligerscommunities zijn op 5 vlakken fundamenteel anders gebouwd en worden fundamenteel anders gemanaged of ondersteund:

1. Vrijwilligerscommunities managen op de mens, op de goesting, en op de Why.
2. Vrijwilligerscommunities zijn gebouwd op de 4 basisbehoeftes van elke aankomende vrijwilliger: autonomie, verbondenheid, zich competent voelen en zinvolheid.
3. Vrijwilligerscommunities zijn open structuren met hybride vormen van engagement. Eerder dan dwang, wordt goesting de drijfveer om een groeiend engagement aan te gaan.
4. Vrijwilligerscommunities zien sterk peoplemanagement als basis voor sterke communities.
5. Leiders en begeleiders van communities zijn procesbegeleiders. Eerder dan de postbode van thema’s, taken, opdrachten of werklijsten zijn ze facilitators. Zij zorgen dat mensen passie, drive en zelfbeschikking voelen.

Geschreven door Koen Vermeulen

Koen Vermeulen
Koen Vermeulen

Engagement waar de trots van afspat, daar werken we aan!
Bij vrijwilligers, beroepskrachten én organisaties

Delen
Delen

Meer berichten

Goesting gekregen?

We zetten je graag in beweging.